GENEL BİLGİ

Tarım ve hayvancılık, 1992 yılına kadar bölgenin en önemli iktisadî faaliyet kolları durumundadır. Ancak, bu tarihten sonra gerek terör olaylarının yoğunluk kazanması, gerekse Dilucu gümrük kapısının açılmasıyla birlikte tarım ve hayvancılık, hızla önemini kaybederken, ticaret, cazibesi artan bir sektör haline gelmiştir.

Bölgede, tarım ve hayvancılığı ikinci plana iten en önemli sebepler olarak; bölge hayvancılığında çok önemli bir yere sahip bulunan ve çayır-mera arazileri olarak kullanılan Büyük ve Küçük Ağrı Dağları ile diğer yüksek kesimlerin terör nedeniyle yasak bölge ilan edilerek yaylaya çıkışların durdurulması, yine terör olayları nedeniyle köyden şehre büyük göç olaylarının yaşanması, et ithaline izin verilerek yerli üreticinin yeterince desteklenmemesi ve Dilucu gümrük kapısının açılmasıyla birlikte dış ticaretin ağırlık kazanması gibi nedenler gösterilebilir.

Ticaret hayatını olumsuz yönde etkileyen en önemli nedenler olarak da; bölgenin sınırda yer alması, önemli tüketim merkezlerine uzak olması, işlek karayolları üzerinde bulunmaması, şehirleşme olgusunun zayıf olması ve sanayinin gelişmemiş olması gibi nedenleri göstermek mümkündür.

Iğdır''ın ticaret hayatında, 1992 Mayısında Dilucu gümrük kapısının açılmasıyla birlikte özellikle bavul ve mazot ticareti dolayısıyla önemli bir canlanma görülmüştür. Ancak ticaret organize olamamış, ferdi ve aile şirketlerinden öteye gidememiştir. Ticarî kazançlar, sanayi yatırımlarına kanalize edilememiş, spekülatif amaçlı yatırımlara kaymıştır.

Bununla birlikte, özellikle sınır ticareti dolayısıyla ticari kazançların artması sonucu çok ortaklı şirketlerin sayısı giderek artmaya başlamıştır. Iğdır''da 2001 yılı itibariyle 59 Anonim Şirketi, 502 Limited Şirketi olmak üzere toplam 561 şirket ve 25 adet Kooperatif bulunmaktadır.

İlde, ticari hayatın organizasyonu ve ticari faaliyette bulunan esnaf ve sanatkârların sorunlarının çözümüne yardımcı olmak üzere l Sanayi ve Ticaret Odası, 6 Esnaf ve Sanatkârlar Odası ile l Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği mevcuttur.

İl merkezinde 2002 yılı itibariyle 6 adet banka şubesi bulunmaktadır.

                                                  SINIR TİCARETİ

Sınır ticareti tabiri, ülkemizde ilk kez 01/08/1972 tarih ve 1615 sayılı Gümrük Kanunu içerisinde gümrük denetlemesi açısından yer almıştır. Türkiye''nin sınır ticareti ile ilk tanışması ise 1978-1979 yıllarında yaşanan petrol krizi ve döviz darboğazından sonra olmuştur. Petrol krizine çözüm bulabilmek için, İran''dan sınır ticareti yoluyla mal karşılığı petrol alınmasına karar verilmiştir. 20/09/1980 tarihli RG''de yayımlanan Sınır Ticareti Yönetmeliği ile de Ağrı-Gürbulak gümrük kapısından İran''la sınır ticareti yapılması öngörülmüştür.

                    Iğdır''la Erivan''ı Birbirine Bağlayan Alican Sınır Kapısı

İlk önceleri sınır ticareti fiili olarak Ağrı ilinde görülmekteyken, hızlı bir gelişmeyle bu tür ticaretin diğer sınır ve kıyı illerine de yayıldığı görülmüştür. Ağrı, Van, Hakkari, Erzurum ve Kars illeri Gürbulak, Kapıköy ve Esendere sınır kapılarından İran''la, Gaziantep ili Cilvegözü, Öncüpınar ve Karkamış sınır kapılarından Suriye ile, Mardin ili Nusaybin sınır kapısından yine Suriye ile, Şırnak ili Habur sınır kapısından İrak''la, Ardahan ili Türkgözü sınır kapısından Gürcistan''la ve son olarak da Iğdır ilimiz, Dilucu gümrük kapısından Nahçıvan''la sınır ticareti yapmaya yetkili kılınmışlardır.

       Iğdır''la Nahcıvan''ı Birbirine Bağlayan Dilucu Gümrük Kapısı

Dilucu Sınır Kapısı ülkemizin Orta Asya''ya açılan tek kapısıdır. 5 Mayıs 1992 tarihinde açılan Dilucu Sınır Kapısı Iğdır''ın ve Iğdırlının kaderini değiştirmiştir. Nahçivan Özerk Cumhuriyeti ile yapılmakta olan sınır ticareti Iğdır ve dolayısı ile ülke ekonomimiz açısından çok önemlidir. Bu bağlamda 2001 yılı ihracat toplamı 13.576.253 Dolar, ithalat toplamı ise 1.625.533 Dolar''dır.

Nahcivan ve Iğdır Ekonomisinin Can Damarı; Mazot Ticareti

40000 metrekare alan üzerine kurulmuş bulunan Dilucu Gümrük Sahası 2348 metrekarelik kapalı alana sahiptir. 17 Aralık 1993 yılında ihalesi yapılan tesisler 20 Kasım 2000''de bitirilerek açılışı yapılmıştır.

Bir adet yolcu giriş - çıkış hizmet ünitesi, iki katlı tır giriş - çıkış hizmet ünitesi, iki adet kantar binası, iki adet depo, otoparklar ve araç dezenfeksiyon ünitesi bulunan sahada Gümrük Muhafaza Müdürlüğü, Gümrük Müdürlüğü ve Sınır Mülki İdare Amirliği de mevcuttur. Bunların yanı sıra saha içinde yolculara ve görev yapan personele hizmet veren yemekhane, yolcu bekleme salonu, iletişim hizmetleri için PTT bulunmaktadır.

Saha içine ve çevresine yerleştirilen güvenlik kameraları ile sahanın güvenliği 24 saat kontrol altında tutulmakta ve elde edilen görüntüler kaydedilmektedir. Güvenlik kuvvetleri giriş - çıkışlarda gerekli kontrolleri yapmaktadırlar. Bu amaçla Narkotik biriminde bir adet polis köpeği de mevcuttur.

                                   Sınır Ticaretinin Ekonomiye Etkileri

(1) İş Gücü Etkisi:

Nahçıvan ekonomisinin zayıf yapısı, işyerlerinin gayri faal ya da atıl kapasite ile çalışıyor olması, çalışmak isteği ve gücünde olan işgücünü, hayatının idamesi için yeni iş imkanları aramaya yöneltmiştir. Tabi ki, burada Türkiye''deki emek gelirlerinin Nahçıvan''a göre yüksek olmasının da etkisi olmuştur. Nahçıvanlı işgücünün Iğdır''a yönelmesi dolayısıyla Iğdır''da işçilik maliyetlerinde önemli düşüşler gözlenirken, ucuz işgücü nedeniyle kârlar arttığı gibi, inşaat, tarım vb. alanlarda ucuz işgücünden kaynaklanan yatırım artışları da görülmüştür.

Konunun ikinci bir boyutu da, kendi ülkesine göre daha yüksek bir ücretle çalışma imkanı bulan Nahçıvanlı işgücü, Türkiye''de elde ettiği emek gelirinin önemli bir kısmını Türkiye''deki ikameti sırasında kullanırken, kalan kısmını ise dövize dönüştürerek ülkesine götürmektedir.

1992''den bu yana Dilucu sınır kapısından yapılan giriş ve çıkışlar Tablo-2''de görülmektedir.

 
Konunun iş hukuku, iş güvenliği ve vergisel yönlerinin de dikkate alınması gerekir. Turistik vize ile ülkemize gelen Nahçıvan vatandaşlarının iş kazasına uğramaları halinde karşılaşacakları problemler göz ardı edilmemeli, asgari ücretin altında bile çalışmaya razı olan bu ülke vatandaşlarının istihdam alanında haksız rekabete sebep oldukları da bilinmelidir. Ancak şu da bir gerçek ki, Nahçıvan''lı ucuz işgücü, il ekonomisi için önemli bir kazançtır.

(2) Şirketleşme Etkisi:

İl genelinde bulunan şirketler tam bir ticari organizasyon yapısı yansıtmamakta, fert veya aile şirketleri görünümü vermektedirler. Zaten mevcut bulunan bu şirketlerin kuruluş amaçları genellikle vergi kolaylıklarından yararlanabilmek, kredi imkanlarını genişle-tebilmektir. Fakat yine de son yıllardaki şirket kuruluş sayılarındaki önemli artışlar gözardı edilmemeli, dış ticaretin sebep olduğu bu şirket kuruluşlarının gelecekte büyük ticari organizasyonları da gerçekleştirebileceği düşünülmelidir.

AYLAR	YOLCU SAYISI		ARAÇ SAYISI
	GELEN	GİDEN	GELEN	GİDEN
1992	3.296	3.197	835	820
1993	28.345	27.696	8.457	7.971
1994	59.040	54.927	8.457	7.971
1995	80.172	79.464	37.704	31.332
1996	191.508	99.851	63.918	62.432
1997	147.080	137.496	89.510	84.080
1998	130.161	112.623	118.165	112.593
1999	178.173	143.283	41.920	36.985
2000	84.298	55.041	48.339	26.916
2001	9.318	12.035	48.864	51.219
Toplam	911.391	725.613	466.169	422.319